Rak janika – „cichy zabójca”

W Polsce rozpoznaje się rocznie ponad 3,5 tysiąca przypadków zachorowań na raka jajnika (w 2020 r. było to ponad 4,6 tysiąca). Rak jajnika zajmuje piąte miejsce pod względem zapadalności na nowotwory złośliwe u kobiet, a drugie, po raku trzonu macicy, jeśli chodzi o nowotwory żeńskich narządów płciowych. Umieralność w Polsce z powodu raka jajnika jest ponad 15% wyższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej. Co ciekawe w statystykach przewyższa on, pod względem umieralności, raka szyjki macicy.

Rak jajnika - cichy zabójca

Liczby są niepokojące — co roku na raka jajnika umiera ok. 3 tysiące Polek (w 2020 r. było to ponad 3,1 tysiąca kobiet), co daje mu niechlubne 4 miejsce po nowotworach płuc, jelita grubego i piersi. Nowotwór ten występuje głównie u kobiet w okresie około i pomenopauzalnym, czyli po 50 rokiem życia.

Rak jajnika nazywany jest „cichym zabójcą”, gdyż rozwija się praktycznie bezobjawowo – nie ma symptomów charakterystycznych dla wczesnych etapów rozwoju tej choroby.

Czynniki ryzyka

Podstawową przyczyną występowania nowotworów jajnika są uwarunkowania genetyczne (stanowią 10% - 15% wszystkich nowotworów jajnika) takie jak występowanie raka piersi (sutka - mutacja BRCA1, BRCA2), raka jajnika i przewodu pokarmowego w rodzinie (z. Lyncha).

Pozostałe czynniki zwiększonego ryzyka rozwoju nowotworów jajnika to:

• przebyte leczenie z powodu raka piersi,
• wczesna pierwsza miesiączka,
• późna menopauza,
• zaburzenia czynności hormonalnej jajników,
• leczenie środkami stymulującymi owulację,
• bezdzietność,
• urodzenie pierwszego dziecka po 35 roku życia,
• nieprawidłowości w profilu lipidowym (poziomie cholesterolu, trójglicerydów), wynikające z wysokotłuszczowej diety, otyłości i uzależnieniu od nikotyny.

Badajmy się!

Nie istnieją jeszcze niestety żadne profilaktyczne badania przesiewowe, które wcześnie wykrywałyby raka jajnika. Zaleca się natomiast inne, umożliwiające wykrycie różnych schorzeń jajnika, w tym także nowotworowych:

• coroczne badanie ginekologiczne u kobiet powyżej 18 roku życia i coroczne badanie przez odbyt u kobiet powyżej 35 roku życia,
• ultrasonografia przezpochwowa, zwłaszcza u kobiet, u których badanie ginekologiczne nie jest dokładne lub jego interpretacja budzi wątpliwości,
• ocena markerów nowotworowych – trzeba jednak pamiętać, że jego czułość nie jest wysoka, ponieważ szereg chorób nienowotworowych również powoduje wzrost ich stężenia we krwi.

W przypadku dodatniego wyniku choćby jednego z wymienionych testów należy skonsultować się z ginekologiem, najlepiej ginekologiem – onkologiem.

c.d.n.

lek. Andrzej Tyszka, ginekolog, położnik w trakcie specjalizacji onkologicznej