Predykcja preeklampsji w I trymestrze ciąży
Preeklampsja (PE) jest wielosystemowym zespołem objawów chorobowych, które pojawiają się po skończonym 20 tygodniu ciąży, w trakcie porodu lub w połogu.
Rozwija się w przypadku 2-5% ciąż; w ~10% przypadków ma postać wczesną rozwijająca się̨ przed 34 tygodniem ciąży, której często towarzyszy zahamowanie wewnątrzmacicznego wzrastania płodu.
W preeklampsji mamy do czynienia z:
- nadciśnienie tętniczym (wartości powyżej 140/90mmHg) i białkomoczem,
lub
- nadciśnieniem tętniczym i dysfunkcją narządów wewnętrznych u ciężarnej (niekoniecznie z białkomoczem).
Cechy kliniczne i czynniki matczyne ciężarnej, podnoszące ryzyko rozwoju preeklampsji to:
- zaawansowany wiek matki > 40 r.ż.,
- wysoka masa ciała BMI > 35 kg/m2 sprzed ciąży,
- przewlekłe nadciśnienie tętnicze,
- cukrzyca,
- toczeń rumieniowy układowy,
- zespół antyfosfolipidowy,
- zapłodnienie in vitro,
- wystąpienie preeklampsji w poprzedniej ciąży lub w rodzinie (matka, siostra).
Ryzyko PE w pierwszej ciąży jest trzy razy wyższe niż u wieloródek, których poprzednie ciąże nie były powikłane PE.
Kobiety, u których w pierwszej ciąży wystąpiła PE są na nią narażone do dziesięciu razy bardziej w kolejnej ciąży.
Czynniki podlegające ocenie w kierunku preeklampsji w I trymestrze ciąży to:
- Pomiar uśrednionego ciśnienia tętniczego krwi (MAP) – pomiar ciśnienia tętniczego krwi dokonywanego jednocześnie na obu ramionach po minimum 5-minutowym odpoczynku.
- Ultrasonograficzny pomiar przepływów krwi w obu tętnicach macicznych (UtPI) wykonywany w trakcie USG I trymestru. W przypadku ciąż powikłanych PE indeks przepływu jest wyższy niż w ciążach prawidłowych. Wartość przepływów w tętnicach macicznych uwzględniana jest przy obliczaniu ryzyka wystąpienia PE w ciąży.
- Ocena poziomu osoczowego białka ciążowego-A (PAPP-A) – białko wytwarzane przez łożysko, jego poziom w I trymestrze ciąży jest niższy w ciążach powikłanych PE.
- Możliwości pomiaru czynnika wzrostu łożyska (PIGF) – czynnik produkowany przez łożysko mający udział w angiogenezie. W przypadku ciąż powikłanych PE poziom PLGF jest niższy niż w ciążach niepowikłanych.
Złożone badanie przesiewowe I trymestru polega na uwzględnieniu czynników matczynych, MAP, UTPI, PAPP-A i PIGF.
Wprowadzeniu tych danych do specjalnie skonstruowanego przez FMF (Fetal Medicine Foundation) algorytmy służącego do kalkulacji ryzyka wystąpienia PE. Algorytm ten wykrywa około 95% przypadków bardzo wczesnej postaci PE (<34 tygodnia ciąży), 75% przypadków postaci wczesnej PE (<37 tygodnia ciąży) oraz 45% przypadków późnej postaci PE ( ≥37 tygodnia ciąży).
Badanie pacjentek ciężarnych na podstawie czynników matczynych, MAP, UTPI, PAPP-A i PIGF ma za zadanie wyróżnienie dwóch grup ryzyka rozwoju preeklampsji.
W przypadku pacjentek z grupy wysokiego ryzyka (10% wszystkich ciąż) obowiązkowe wdrożenie profilaktycznej dawki kwasu acetylosalicylowego (150mg na noc).
Pacjentki powinny przyjmować tabletki regularnie, ponieważ zastosowanie się do zalecanej dawki w ≥ 90% przypadków prowadzi do redukcji ryzyka rozwoju wczesnej preeklampsji o nawet 80% oraz późnej o 63%.
Ważne jest rozpoczęcie profilaktyki kwasem acetylosalicylowym przed 16 tygodniem ciąży i kontynuacja do 36 tygodnia ciąży.
Należy również pamiętać, żeby USG I trymestru wykonywane było przez lekarzy posiadających certyfikat FMF uprawniający do pełnej oceny ryzyka wystąpienia preeklampsji bądź hipotrofii płodu.
dr Łukasz Jóźwiak, położnik-ginekolog
#preeklampsjaBEZtajemnic
Artykuł "Predykcja preeklampsji w I trymestrze ciąży" jest częścią kampanii #preeklampsjaBEZtajemnic przygotowanej przez Szpital św. Zofii. Jej celem jest przybliżenie przyszłym mamom tematu nadciśnienia ciążowego, a także edukowanie o tej groźnej chorobie. Co ja, jako mama mogę zrobić dla siebie, żeby zminimalizować zagrożenie, jakie są czynniki ryzyka, na co zwracać uwagę i jakie objawy sa niepokojące?
Dlaczego? Chcemy uświadomić kobietom, zarówno tym, które planują ciążę i tym, które już w niej są, czym jest preeklampsja. Oswoić je nie tylko z samą nazwą choroby, ale przede wszystkim z niebezpieczeństwami, jakie ze sobą niesie.
W ramach akcji #preeklampsjaBEZtajemnic, przygotowaliśmy dla Was więcej edukacyjnych wpisów o preeklampsji:
- Przewidywanie preeklampsji w II i III trymestrze ciąży.; lek. Jan Modzelewski, położnik-ginekolog, perinatolog.
- Co wiesz o nadciśnieniu w ciąży? Kompendium wiedzy.; lek. Agnieszka Łojek-Ozga, ginekolog położnik.
- Miałam preeklampsję. Nadciśnienie ciążowe z perspektywy pacjentki.
- Preeklampsja okiem fizjoterapeutki.; mgr Daria Lipa, fizjoterapeutka uroginekologiczna.
- Preeklampsja a zaburzenia psychiczne i stres.; mgr Martyna Niżniowska, psycholog.
- Czy można zapobiec preeklampsji? Wywiad z dr hab. n. med. Anna Kajdy.
Bezpłatne badanie w kierunku preekpampsji
W szpitalu św. Zofi proadzimy program PE37, którego zadaniem jest identyfikacja kobiet zagrożonych preeklampsją.
Dlaczego ważne jest, aby zapobiegać stanom przedrzucawkowym o późnym początku? Stan przedrzucawkowy o późnym początku to powikłanie, które może pojawić się pod koniec ciąży i mieć konsekwencje dla zdrowia matki i dziecka. Większość przypadków pojawia się u kobiet bez żadnego czynnika ryzyka, co sprawia, że trudno jest je w porę wykryć i podjąć niezbędne kroki w celu ochrony zdrowia matki i dziecka. Dzięki badaniu PE37 ocenimy, czy za pomocą prostego badania krwi pod koniec ciąży można wykryć stan przedrzucawkowy o późnym początku, a tym samym zmniejszyć ryzyko dla zdrowia matki i negatywny wpływ na noworodka.
Zapraszamy!